نویسنده: فائزه - خسروپور بیات ? منبع: سایت - باشگاه اندیشه

پس از عملیات والفجر 8، نیروهای عراقی به قدری از مواد سمی شیمیایی استفاده کردند که در بیمارستان های عقبه ایران جای سوزن انداختن نبود. حدود هفت هزار گلوله توپ و خمپاره حاوی مواد سمی علیه مواضع نیروهای ایران شلیک شد.

ظرف 2 روز هواپیماهای عراقی به طور مداوم بیش از هزار بمب شیمیایی در صحنه عملیات فرو ریختند.

اگر چه این نخستین بار نبود اما به شهادت تاریخ این بزرگ ترین نمونه از نوع جنایت های شیمیایی در طول حیات بشر بود که این چنین بر سر مردم غیر نظامی ایران فرود می آمد. سال ها پیش از جنگ هشت ساله ایران و عراق، اروپا ساعت 5 بعدازظهر روز 22 آوریل سوزش گاز کلرین را روی پوست خود حس کرد.

شهر ایپر در کشور بلژیک نخستین تجربه جهانیان در استفاده از گازهای سمی و کشنده بود؛ جایی که نیروهای آلمانی بمب های خود را برسر پنج هزار سرباز جبهه متفقین از فرانسوی گرفته تا کانادایی، ریختند و یکی از نقاط تاریک تاریخ را در سال???? به نام خود رقم زدند. بمب هایی که در نتیجه آن 15 هزار مصدوم شیمیایی بر جای ماند و کشته هایی که هرگز فکر نمی کردند با پوست های تاول زده در تابوت سیاه رنگ به خواب ابدی فرو خواهند رفت.

پس از شهر ایپر در اروپا حالا نوبت افریقایی ها بود تا سهم خود را از این گازهای شیمیایی ببرند و ایتالیا اسباب این کار را فراهم کرد. دومین حمله شیمیایی که تاریخ آن را به عنوان لکه ننگی بر دامن اروپاییان ثبت کرده است، حمله ایتالیا به حبشه بود. این بار نیز یک کشور ستیزه جو برای درهم شکستن نیروهای مقاومت دست به ابزاری می برد که نتایج آن تا سالیان سال برای کودکان بی گناه آن دیار باقی ماند؛ کودکانی که شاید در آن زمان هنوز به دنیا نیامده بودند، اما سیاست مداران و سربازان ایتالیایی برای آنها گازهای کشنده شیمیایی را به یادگار گذاشتند.

به هر صورت همین دو جنگ کافی بود تا بشر را از آن چه خود با دست خود ساخته به هراس آورد و جهان را تا سال ها پای میز مذاکره بنشاند. ژنو پایتخت سیاسی اروپا میزبان نشست کشورهای جهان شد تا بر سر استفاده از این موادشیمیایی تصمیم بگیرند و نتیجه آن در سال 1925 به پروتکل ژنو مشهور شد. کشورهای جهان در این پروتکل، منع به کارگیری عوامل سمی و خفه کننده در جنگ ها را به امضا رساندند و در مقابل قانون شکنان هم قسم شدند. عراق جزو 12 کشور امضاکننده پروتکل بود. اما درگذر ایام، ذهن بشر این معاهده را به دست فراموشی سپرد تا پس از هفتاد سال از جنگ اول جهانی، در دهه 80 میلادی یک کشور متجاوز علیه نیروهای مقاومت دست به جنایتی دیگر بزند.

 آغاز جنایت

در آذر 1361 صدام، دیکتاتور عراقی برای درهم شکستن مقاومت رزمندگان ایرانی در تک های شبانه از مقدار محدودی سولفور موستارد(عامل تاول زا) استفاده کرد. پس از آن در سال 1362 در پیران شهر و پنجوین، سلاح های شیمیایی را کامل و مستقیم به کار گرفت. تا این که در اواخرسال 1363 به علت اعتراض کشورهای اروپایی و نیز علنی شدن ابعاد گسترده کاربرد این جنگ افزارها در جنگ با ایران، موقتا از به کار گیری این سلاح ها در جنگ منصرف شد. اما نخستین اعزام مجروحین شیمیایی ایران به اروپا پس از عملیات فاو در خاک کشور عراق بود. استفاده از سلاح های شیمیایی در بعد وسیع توسط عراق بار دیگر در جریان این عملیات آغاز شد. اوایل زمستان 1364 که رزمندگان ایران با عملیات گسترده خود توانستند شهر فاو عراق را تصرف کنند رژیم عراق آتش سلاح های شیمیایی را به روی سپاه ایران گشود و به این ترتیب نخستین حمله وسیع شیمیایی که مجروحین بسیاری به جا گذاشت در خاک عراق رقم خورد. سکوت کشورهای هم پیمان پروتکل ژنو، چراغ سبزی بود که به صدام نشان داده شد تا دیگر از هیچ جنایتی دریغ نکند. اوایل سال 1366، عراق، از جنگ افزارهای شیمیایی به طور انبوه در جبهه مرکزی سومار استفاده کرد. پس از عملیات والفجر 8، نیروهای عراقی به قدری از مواد سمی شیمیایی استفاده کردند که در بیمارستان های عقبه ایران جای سوزن انداختن نبود. حدود هفت هزار گلوله توپ و خمپاره حاوی مواد سمی علیه مواضع نیروهای ایران شلیک شد.

ظرف 2 روز هواپیماهای عراقی به طور مداوم بیش از هزار بمب شیمیایی در صحنه عملیات فرو ریختند.

 سردشت و حلبچه؛ دو جنایت جنگی

روز یک شنبه ساعت?‎/?? بعد از ظهر هفتم تیر سال 1366، برابر با 28 ژوئن???? سردشت مورد حمله شیمیایی قرار می گیرد؛ چیزی که مردمانش حتی در بختک های خوابشان هم تصورش نمی کردند. با وجود این که شهر بمباران شده بود مردم پس از بمباران از پناهگاهها خارج شده و برای دیدن مناطق بمباران شده و کمک به هم نوعان خود عازم این مناطق شدند و خوشحال بودند که کشته و زخمی نداشتند. بعد از مدتی بوی سیرگندیده تمام فضای شهر را فرا گرفت. ناگهان پرندگان از بالای درختان بر روی زمین سقوط کردند و به دنبال آن مردم یکی یکی به روی زمین افتادند زن و مرد؛ کودک نوجوان؛ یکی پس از دیگری.

جمهوری اسلامی ایران این تهاجم را غیرانسانی اعلام کرد و شهر سردشت را نخستین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان بعد از بمباران هسته ای هیروشیما و ناکازاکی نامید. جنایت علیه غیر نظامیان فقط در سر دشت اتفاق نیفتاد. بسیاری از شهرهای ایران مثل مریوان، روستای کلال، قلعه جی و جاهای دیگر نیز با هزاران کشته و مجروح از دست بمب افکن های رژیم بعث در امان نماندند. اما جنون صدام دامن مردم عراق را نیز گرفت؛ این اولین بار بود که بشر به چشم خود می دید دیکتاتوری ملت خود را این چنین قتل عام می کند. بمباران شیمیایی حلبچه ثابت کرد قدرت اروپایی و آسیایی نمی شناسد، هر جا که قدرت یله و بی قید باشد، فساد را هم با خود می آورد. آن وقت جنایت برای صاحب قدرت از آب خوردن هم راحت تر می شود.

در 23 مارس 1988 خبرنگار روزنامه انگلیسی گاردین مشاهدات عینی خود را از شهر حلبچه این طور گزارش می کند: سطح کوچه های خاکی و خانه های با خاک یکسان شده این شهر دور افتاده و عقب نگاه داشته شده کردستان پر از اجساد مردان، زنان و کودکان و احشام و حیوانات است که زخم، خون و علائم انفجار رویشان دیده می شود. پوست اجساد به طرز عجیبی بی رنگ است، چشم ها باز و خیره و از حدقه بیرون زده، آب خاکستری رنگی از دهانشان بیرون زده و انگشتانشان پیچ خورده است. معلوم است که درست حین کارهای روزمره مرگ مانند صاعقه بر سرشان فرود آمده. برخی فقط آن قدر توان داشته اند که خود را به آستانه در برسانند. در این جا مادری است که در آخرین لحظه کودکش را به آغوش کشیده، در آن جا پیرمردی خود را میان طفل شیرخواره و آن چه که نمی دانسته چیست، سپر کرده است و...

در روز حادثه، 50 فروند هواپیمای ویژه بمباران ارتش عراق که هر یک به 4 عدد بمب شیمیایی 500 کیلویی مجهز بودند، در افق غرب آسمان حلبچه ظاهر شدند. مردم حلبچه، بارها شاهد پروازهای عبوری هواپیمای عراقی از غرب به شرق و به سوی آسمان ایران بوده اند. مردم به تماشای پرواز هواپیماها ایستاده بودند غافل از این که این بار، بمب افکن ها پس از یک گردش به سمت جنوب، با ریختن 200 بمب حاوی مواد شیمیایی مجددا به سمت غرب تغییر مسیر داده و از دور نظاره گر ابر زرد رنگی می شوند که بر آسمان شهر سایه می اندازد. حاصل آن یکی از فجیع ترین صحنه های جنگی، بعد از جنگ جهانی دوم بود.

آنها در عرض چند ساعت پنج هزارنفر را به قتل رساندند. این شهر در یازده کیلومتری مرز ایران است و صدام قصد داشت اهالی آن را به خاطر این که از فرصت استفاده کرده و علیه صدام به پا خاسته بودند، تنبیه کند.